Powidoki intelektualne / Myšlenkové mžitky

UPOZORNĚNÍ: Platnost této informace již vypršela.

GAFU 8.února – 10. března 2023
Zveme vás na vernisáž výstavy 8. února v 17 hodin.
Kurátor výstavy: Václav Rodek

Slawomír Kuszczak ve svých dílech laboruje, spekuluje a zkoumá obrazovou plochu. Je to malířské rozjímání nad principy viděného, vnímaného i tvořeného. Je to „výzkum“ věnující se sémantice obrazového prostoru. Jeho obrazy jsou konstruovány jako vizuální hra, tak trochu rébus. V něm se potkávají různé přístupy ve vytváření obrazové výpovědi.

Základní konstrukcí, řekl bych až kmenovým principem, je používání juxtapozice obrazových plánů. Nejčastěji je tato metoda uplatňována jako horizontální předěl, pro který je signifikantní princip krajinného čtení. V těchto „pásech“ se potkávají různé Slawomírem komponované projekce. Osobně jsem nutně a z racionálního pohledu naprosto autonomně hledal mezi plány logickou návaznost. To však není pro metodu juxtapozice obrazových plánů relevantní. Pokud se na obrazový celek budeme dívat jako na projekci konstrukčně nesouvislou, jsme schopni se přiblížit a ztotožnit s autorovým pojetím duální percepce reality (Slawomír pracuje s myšlenkou vnímání reality na dvou úrovních, skládající obraz z empirického a logického poznávání).

Na výstavě Myšlenkové mžitky v galerii GAFU je prezentovaná vizuální hra, která vedle sebe představuje několik možných vyjadřovacích metod. Nejklasičtější z nich je veristické, iluzivní vytvoření prostoru, pro autora v typicky nebarevném až barokním provedení. Dalším iluzivním přístupem je používání kresebné, perspektivně konstruované projekce. Opačným principem je abstraktní výstavba obrazového plánu. Ta má také dvě roviny. Ať už je to absolutní plošná abstrakce, postavená na geometrizaci a stylizaci barevných ploch do základních útvarů, nebo abstrakce gestická. Současně se objevují i prvky postavené na expresivním vyjádření malovaného motivu. Vzniká tím jakýsi kompilát různých propojených typů prezentovaných realit.

U některých obrazů barevná abstraktní plocha funguje jako paralaxa k naraci v jiné části obrazu, někdy to může být i opačně. Vznikají tím průhledy, zakrývání a průplety. Jsme vrženi do vizuálního světa pojímajícího obrazovou plochu jako místo pro projekci. Vzniká tím abstraktní metafora tvarů, narací, expresí a konstrukcí.

Malíř však nelaboruje pouze s formami, ale také s konceptem obrazu jako díla. Zkouší namalovat stejný obraz několikrát v různých velikostech. V některých realizacích vidíme pokus o téměř identickou malbu, která je však limitovaná prostředky pro vytváření. Limitním je zde rukopisný přepis a chyby, vznikající při používání prostředků malby, jako je šířka štětce, velikost a hmota nanesené barvy. Právě tyto nedostatky poukazují na originalitu malířského tvoření.

Výsledné obrazy jsou vedle sebe vystaveny. To nás přivádí k dalšímu fenoménu, zabývajícímu se řemeslností. Autor i přes dlouholetou zkušenost s tvorbou kreativní malby přiznává její nedílnou složku a tou je zručnost malíře.

U narativních scén se mimo jiné setkáváme také s reprodukovanými postavami komerčních filmů. Oblíbenými a až ikonickými jsou obzvlášť Darth Vader, Batman a agent 007, James Bond. Tyto imaginární postavy hrdinů i antihrdinů vytvořené lidskou fantazií se objevují, někdy i setkávají v expresivních a apokalyptických krajinách. Často jsou zachycováni v jejich typickém postoji z pozice poutníků Friedrichovských obrazů. Uvádějící postava nás dostává (svou přítomností, která nás trochu nutí k převzetí její role) do až surrealistického děje.

Malovaná značka filmařských korporací v jeho podání také relativizuje hranici tvůrčího a komerčního v současném umění.

Typickým znakem Slawomírovy tvorby je sériovost provedení. Přes různá vizuální a juxtapoziční schémata se dostáváme k jisté lineárnosti, návaznosti a potažmo skryté, až alchymistické logice. Slawomír jakoby svou výstavbou obrazů a repeticí témat vytvářel Ariadninu nit, která nás vyvede z Minotaurova, nebo současného simulakerního labyrintu.

Václav Rodek v Lískovci 29. ledna 2023

PL/

Sławomir Kuszczak w swoich dziełach bada płaszczyznę obrazu, ale też na jej temat spekuluje i się z nią zmaga. Jest to zatem malarska medytacja nad zasadami tego, co widziane, postrzegane i tworzone. To „badania” poświęcone semantyce przestrzeni w obrazie. Kompozycja jego prac jest budowana na zasadzie gry wizualnej, przypomina trochę rebus. A w nim spotykają się różne podejścia do tworzenia narracji obrazowej.

Podstawowym zarysem konstrukcji, powiedziałbym nawet jej zasadą pierwotną, jest wykorzystanie jukstapozycji planów w obrazie. Najczęściej metoda ta stosowana jest jako podział horyzontalny, dla którego istotna jest zasada czytania pejzażu. W tychże „pasach” obcują ze sobą różne, zakomponowane przez artystę, projekcje. Osobiście czułem konieczność, a z racjonalnego punktu widzenia też całkowitą autonomię, poszukiwania między owymi planami logiki. W przypadku metody jukstapozycji planów w obrazie nie ma to jednak znaczenia. Jeżeli na całość kompozycji będziemy patrzeć jak na projekcję konstrukcyjnie niespójną, będziemy w stanie zbliżyć się do niej i utożsamić się z autorską koncepcją dualnego postrzegania rzeczywistości (artysta pracuje bowiem z ideą postrzegania rzeczywistości na dwóch poziomach, która tym samym pozwala poskładać obraz z połączenia empirycznego i logicznego poznawania świata).

Na wystawie Powidoki intelektualne (czes. Myšlenkové mžitky) w galerii GAFU zostanie przedstawiona gra wizualna, która zaprezentuje obok siebie kilka możliwych sposobów ekspresji. Najbardziej klasycznym z nich jest werystyczna, iluzoryczna kreacja przestrzeni, w typowej dla autora bezbarwnej, wręcz barokowej realizacji. Kolejnym zwodniczym podejściem jest użycie rysunkowego rzutu perspektywicznego. Odwrotną zasadą jest abstrakcyjna konstrukcja planu w obrazie. Ta ma również dwa poziomy. Bez  względu na to, czy jest to abstrakcja absolutna, płaszczyznowa, oparta na geometryzacji i stylizacji kolorowych płaszczyzn na podstawowe kształty, czy też abstrakcja gestu. Zarazem pojawiają się tam również elementy oparte na malowanym motywie niezwykle ekspresyjnym w wyrazie. W ten sposób powstaje swego rodzaju kompilacja różnych, powiązanych ze sobą, typów przedstawianych rzeczywistości.

W przypadku niektórych obrazów kolorowa, abstrakcyjna płaszczyzna działa jak paralaksa z narracją w innej części obrazu, czasem może być też odwrotnie. Tworzy to szczeliny, przesłanianie i sploty. Zostajemy wrzuceni w świat wizualny pojmujący płaszczyznę obrazu jako miejsce projekcji. Dzięki temu powstaje abstrakcyjna metafora kształtów, narracji, ekspresji i konstrukcji.

Aczkolwiek malarz nie zmaga się wyłącznie z formami, ale też z konceptem pracy jako dzieła. Kilkukrotnie usiłuje namalować ten sam obraz w różnych formatach. W niektórych realizacjach widzimy próbę zaprezentowania niemal identycznego obrazu, który jest jednak ograniczony przez środki umożliwiające jego tworzenie. Barierą może być też tutaj pismo odręczne czy błędy powstające przy użyciu środków malarskich, takie jak szerokość pędzla, obszar i masa nałożonej farby. Niemniej jednak, to właśnie te mankamenty świadczą o oryginalności malarstwa Kuszczaka.

Powstałe obrazy są eksponowane obok siebie. To prowadzi nas do kolejnego fenomenu związanego z rzemiosłem artysty. Mimo wieloletniego doświadczenia w tworzeniu malarstwa kreatywnego, autor przyznaje, że jego integralną składową nadal pozostaje przede wszystkim zręczność malarza.

W scenach narracyjnych możemy zetknąć się między innymi ze zreprodukowanymi postaciami z filmów komercyjnych. Tymi szczególnie popularnymi, a nawet kultowymi, jak na przykład Darth Vader i Batman czy też agent 007, James Bond. Te zmyślone postacie bohaterów i antybohaterów stworzone przez ludzką fantazję pojawiają się, a czasem nawet spotykają, w ekspresyjnych, apokaliptycznych pejzażach. Często zostają uchwyceni w pozie typowej dla wędrowca z obrazu Friedricha. Główna postać wprowadza nas (za sprawą swojej obecności, która niejako zmusza nas do przyjęcia jej roli) w niemal surrealistyczną fabułę. Marka korporacji filmowych w wersji namalowanej przez artystę relatywizuje też granicę między kreacją a komercją w sztuce współczesnej.

Cechą charakterystyczną twórczości Sławomira Kuszczaka jest seryjność wykonywania prac. Pomimo zastosowania różnych schematów wizualnych jukstapozycji dochodzimy do pewnej linearności, spójności, a tym samym ukrytej, wręcz alchemicznej logiki. Poprzez budowanie obrazów i powtarzanie tematów artysta jak gdyby tworzy nić Ariadny, która pomoże nam wydostać się nie tyle z labiryntu Minotaura, co raczej – z punktu widzenia człowieka współczesnego – z labiryntu symulakrów.

Václav Rodek, Lískovec 29.01.2023

Zveřejněno / aktualizováno: 07. 02. 2023